Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2009. SUCRE - POTOSI

Μετά από δύο εβδομάδες στη La Paz, το βράδυ της περασμένης Τετάρτης φύγαμε για το Sucre. Η πόλη του Sucre ιδρύθηκε το 1538 από τους Ισπανούς με το όνομα La Plata (=ασήμι) στην καρδιά μιας πλούσιας σε κοιτάσματα ασημιού περιοχής. Έτσι το Sucre αποτέλεσε μία από τις πλουσιότερες και σημαντικότερες πόλεις των ισπανικών κτήσεων, αλλά και μία από τις ιστορικότερες πόλεις της σημερινής Βολιβίας. Εκεί είναι άλλωστε που το 1825 κηρύχθηκε η ανεξαρτησία της χώρας από τον στρατηγό του Bolivar, Antonio Jose de Sucre (του οποίου το όνομα πήρε αργότερα η πόλη). Το πλούσιο παρελθόν του Sucre μαρτυρεί σήμερα το γεμάτο αποικιακά κτίσματα ιστορικό κέντρο της πόλης.

Το απόγευμα της Παρασκευής πήραμε το δρόμο για το Potosi.

Το 1545 οι Ισπανοί ανακάλυψαν τεράστια αποθέματα εξαιρετικής ποιότητας ασημιού στο βουνό Cerro Rico (πλούσιος λόφος). Έκτοτε το βουνό αυτό μετατράπηκε σ΄ ένα εφιαλτικό κολαστήριο, μέσα στο οποίο υπολογίζεται πως έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 8 εκατομμύρια Ινδιάνοι και Αφρικανοί σκλάβοι, που συχνά υποχρεώνονταν να ζουν για μήνες μέσες στις στοές των ορυχείων χωρίς να μπορούν ποτέ να δουν το φως της ημέρας. Την ίδια στιγμή το Potosi, η πόλη που ίδρυσαν οι Ισπανοί στους πρόποδες του Cerro Rico, ήταν για δύο αιώνες η πλουσιότερη πόλη της ισπανικής Νότιας Αμερικής. Μάλιστα ήταν τόση η επιδεικτική χλιδή μες στην οποία ζούσαν οι άποικοι, που λέγεται πως το 18ο αιώνα, με αφορμή μια χριστιανική γιορτή είχαν στρωθεί όλοι οι κεντρικοί δρόμοι της πόλης με ασημένιες πλάκες! Βέβαια ο αμύθητος αυτός πλούτος κατασπαταλήθηκε από τους αποίκους χωρίς την παραμικρή μέριμνα για την ανάπτυξη της ίδιας της αποικίας κι έτσι όταν τα αποθέματα εξαντλήθηκαν και η “γιορτή” τελείωσε, το Potosi βυθίστηκε στην απόλυτη φτώχεια.

Σήμερα, αν και οι ποσότητες ασημιού που έχουν απομείνει στο Cerro Rico είναι απειροελάχιστες, το κολαστήριο εξακολουθεί να λειτουργεί. Το μεγαλύτερο μέρος του αντρικού πληθυσμού της πόλης, ήδη από την παιδική τους ηλικία, δουλεύουν στο διάτρητο από τις στοές βουνό, από το πρωί ως το βράδυ (συχνά και τις νύχτες, αφού μες στις στοές δεν υπάρχει διαφορά) αναζητώντας ψήγματα μεταλλευμάτων, κυρίως ψευδαργύρου. Δουλεύουν κατά μικρές ομάδες (συνήθως συγγενείς). Προκειμένου να φτάσουν στο σημείο που θα δουλέψουν πολλές φορές χρειάζεται να κάνουν μια διαδρομή μεσ΄ από τις ασφυκτικά στενές (συχνά χρειάζεται να αρκουδίσεις ή να συρθείς για να περάσεις) στοές των ορυχείων. Τις ατελείωτες ώρες της παραμονής τους κάτω από τη γη καταναλώνουν αποκλειστικά και μόνο φύλλα κόκας. Γεμίζουν με μεγάλες ποσότητες φύλλων τα μάγουλά τους και τα αναμασούν διαρκώς, απορροφώντας τα πολύτιμα γι΄ αυτούς συστατικά του φυτού. Σαν προστάτη τους τιμούν και λατρεύουν μια δική τους θεότητα του κάτω κόσμου. Τον αποκαλούν El Tio (ο θείος) και τον αναπαριστούν με τη μορφή που οι χριστιανοί αναπαριστούν το διάβολο. Όταν φτάσουν στο σημείο που πρόκειται να δουλέψουν ανατινάσουν το βράχο με μασούρια δυναμίτη που σφηνώνουν μέσα του. Ύστερα μαζεύουν τα θρυμματισμένα κομμάτια του βράχου σε μικρά βαγόνια, με τη βοήθεια των οποίων βγάζουν τα κομμάτια έξω. Στη συνέχεια οι πέτρες αυτές μεταφέρονται σε κάποιο από τα δεκάδες αυτοσχέδια εργαστήρια που είναι στημένα στις πλαγιές του βουνού όπου και υφίστανται μια χημική επεξεργασία μέσω της οποίας διαχωρίζεται το μετάλλευμα από την πέτρα.

Με ξεναγό μας έναν πρώην μεταλλωρύχο ξεκινήσαμε το Σάββατο για μια περιήγηση στα ορυχεία, κατά τη διάρκεια της οποίας διανύσαμε μια τρομακτική διαδρομή μιάμισης περίπου ώρας σε μία από τις αναρίθμητες γαλαρίες που διαπερνούν το βουνό. Οι συνθήκες εργασίας που αντικρίσαμε είναι μεσαιωνικές και η έλλειψη μέτρων ασφαλείας παντελής. Κάθε χρόνο γύρω στους 25-30 εργάτες σκοτώνονται σε ατυχήματα μέσα στις στοές, ενώ η ζημιά που υφίστανται οι οργανισμοί τους από τη συνεχή εισπνοή της σκόνης και των αερίων των ορυχείων είναι τόσο μεγάλη ώστε οι περισσότεροι μεταλλωρύχοι πεθαίνουν νέοι από παθήσεις των πνευμόνων. Όπως συνηθίζουν να λένε οι κάτοικοι του Potosi: «εμείς τρώμε το βουνό και το βουνό τρώει εμάς» (κατά το Καββαδιακό ...μας τρέφει, τρέφεται από ΄μας και μας σκοτώνει...).